System Nazca, czyli sposób na ulepszanie przestrzeni dla osób ze szczególnymi potrzebami

Dzieci ze spektrum autyzmu każdego dnia muszą mierzyć się z wieloma utrudnieniami. W efekcie, zamiast skupiać się na doskonaleniu swojego potencjału, koncentrują energię na przetrwaniu w świecie pełnym bodźców. Nie musi tak być. W codziennym funkcjonowaniu w środowisku szkolnym może wspierać je technologia, na przykład system Nazca. Jakie są jego możliwości?

Aby dowiedzieć się, jakie dokładnie są potrzeby osób ze spektrum autyzmu, odsyłamy do pierwszego artykułu z naszej serii “Autyzm a Nazca”.

Strefowe sterowanie

Dzieci autystyczne źle czują się w klasie ze zbyt intensywnym oświetleniem. W szkołach, w których instaluje się na stałe głośniki (np. do odtwarzania listeningów po angielsku), dźwięk, który się z nich wydobywa, także bywa dla takich uczniów drażniący. 

I właśnie w tym kontekście może sprawdzić się Nazca, która umożliwia strefowanie pomieszczenia, czyli dzielenie przestrzeni na sekwencjonowane sfery. Dzieci o specjalnych potrzebach można na przykład posadzić w takiej części klasy, nad którą oświetlenie będzie łagodniejsze, a dźwięki – cichsze. 

Analogicznie do australijskiego eksperymentu, w którym uczniów ze spektrum autyzmu oddzielono w klasie specjalną szybą, dającą ograniczone odczuwanie bodźców. Dzięki temu uczniowie ze specjalnymi potrzebami mogli lepiej i bardziej efektywnie uczestniczyć w zajęciach. Dzięki systemowi Nazca uda się to zrobić bez fizycznego izolowania dzieci. 

Indywidualne dopasowywanie się do potrzeb 

Na podobnej zasadzie można zaprojektować ogrzewanie, aby dostosować je idealnie do potrzeb termicznych konkretnej grupy dzieci. W ten sposób eliminuje się ryzyko poparzenia w kontakcie z kaloryferem u autystyków, chcących “dotknąć ciepła”, żeby dostarczyć sobie silniejszych bodźców. 

Skoro już mowa o zmysłach, to warto przypomnieć o tym, że dzieci ze spektrum autyzmu mają zwykle swój jeden ulubiony sensor. Nazca może się do tego dostosować w sposób bardzo elastyczny, oferując funkcjonalność sterowania na przykład tylko głosem lub tylko dotykiem. 

Zapisywanie scenariuszy – zgodnie ze schematami 

Autystycy bardzo doceniają regularność, stałość, schematyczność. Tym bardziej pomocne są zatem takie rozwiązania technologiczne, które ten stan rzeczy będą podtrzymywać. 

Jak czytamy w jednej z prac naukowych na temat autyzmu: Konieczne jest „usunięcie pewnych przeszkód psychologicznych i zaadaptowanie otoczenia za pomocą kodów, które charakteryzują się konkretnością i łatwością postrzegania (w przeciwieństwie do subtelnych znaków niewerbalnych), zawierające niewiele elementów (Tamarit, De Dios, Domínguez, and Escribano, 1990). 

W Nazca możliwe jest tworzenie stałych reguł odnoszących się do światła, dźwięku, ogrzewania lub klimatyzacji i pozostałych elementów budynku. Dziecko wie, czego może każdego dnia się spodziewać i to daje mu to poczucie bezpieczeństwa. Ale na takiej regularności korzystają wszyscy – także dzieci bez zdiagnozowanych zaburzeń oraz nauczyciele. 

Jasne komunikaty 

Dzieci ze spektrum autyzmu są dość oporne na zmiany, a przy tym mają ograniczoną zdolność korzystania z wyobraźni. Często traktują pewne procesy w sposób dosłowny. 

Dlatego potrzebują klarownego komunikatu, najlepiej w formie piktogramu, np. znaczek symbolizujący element ubrania, umieszczony na szafie. Komunikaty obrazkowe to ważna część interfejsu wielu systemów, w tym Nazca. Sam interfejs też jest przyjazny w obsłudze, bo umożliwia schematyczne podejmowanie decyzji i konsekwentne przechodzenie między zakładkami. 

Czytelna architektura

Przeszkodą może być niekiedy brak możliwości zbudowania mentalnego obrazu otoczenia oraz nieumiejętność przekształcania części w całość. Dlatego cała architektura budynku szkoły musi mieć czytelną strukturę i zawierać takie elementy, które nadają mu pewien porządek i jedność. 

Technologia aktywnie wspiera tego rodzaju projekty, nadając określonym pomieszczeniom i holom komunikacyjnym konkretne przeznaczenie.

Innowacyjna metoda integracji sensorycznej

Szkoły specjalne i integracyjne często wdrażają u siebie dodatkowe programy i zajęcia sprzyjające rozwojowi dzieci z wyjątkowymi potrzebami.

W ostatnich latach pewną innowacją są pokoje do stymulacji wielozmysłowej (integracji sensorycznej) o nazwie „Snoezelen”. Umożliwiają one dzieciom z ASD dostosowanie ich percepcji zmysłowej, a także zmniejszenie lęku w określonych momentach.  

Tworzenie i obsługiwanie tego typu pomieszczeń byłoby bardzo trudne bez wsparcia technologicznego. Manualna kontrola nad warunkami w danym pokoju wymagałaby sporego wysiłku i zasobów kadrowych.